Việc làm trái phép đang là vấn đề rất được quan tâm, ngày càng nhiều người lao động sa vào con đường mưu sinh đầy rủi ro. Đây không chỉ là câu chuyện về cá nhân, mà còn là một mối lo ngại cho cả cộng đồng và quốc gia. Liên minh OKWIN muốn góp tiếng nói trung lập để nhìn nhận toàn diện vấn đề này, từ nguyên nhân, hệ lụy cho đến các biện pháp khắc phục.

Table of Contents

Thực trạng việc làm trái phép hiện nay

Trong vài năm trở lại đây, tình trạng việc làm trái phép gia tăng nhanh chóng, không chỉ ở trong nước mà còn ở các thị trường lao động nước ngoài. Hàng chục nghìn người rời quê hương để tìm việc chui tại các quốc gia lân cận, với hy vọng có thu nhập cao hơn.

Theo thống kê, riêng trong năm 2024 đã có khoảng 200.000 lao động Việt Nam làm việc bất hợp pháp ở nước ngoài. Con số này chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số lao động xuất khẩu.

Nguyên nhân chính đến từ sự mất cân đối giữa nhu cầu việc làm và nguồn cung lao động. Một bộ phận người dân chưa được đào tạo nghề bài bản, không đủ tiêu chuẩn cho thị trường lao động hợp pháp. Mặt khác, chênh lệch về thu nhập khiến họ dễ bị hấp dẫn bởi những lời mời gọi việc nhẹ lương cao từ các đường dây phi pháp.

Việc làm trái phép không chỉ giới hạn ở xuất khẩu lao động chui, mà còn phổ biến trong nhiều lĩnh vực khác như kinh doanh không giấy phép, buôn bán hàng lậu, dịch vụ tài chính bất hợp pháp. Đây là những khoảng tối khó kiểm soát, ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh và uy tín quốc gia.

OKWIN nhận định rằng, nếu không có biện pháp mạnh mẽ, vấn nạn này có thể trở thành điểm mù trong phát triển kinh tế xã hội. Sự tồn tại của công việc trái phép làm suy yếu mục tiêu xây dựng một môi trường lao động minh bạch, bền vững và an toàn cho tất cả mọi người.

Xem thêm Uy Tín Okwin - Sức Mạnh Gắn Kết Của Nhiều Thương Hiệu

Thực trạng hiện tại của việc làm trái phép

Hệ lụy từ những việc làm bất hợp pháp rất nghiêm trọng

Việc làm trái phép không chỉ dừng lại ở những lợi ích ngắn hạn mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy lâu dài. Các tác động trải rộng từ cá nhân, gia đình cho đến cộng đồng và nền kinh tế quốc gia. Cụ thể:

Ảnh hưởng người lao động

Người tham gia việc làm trái phép thường không có hợp đồng lao động rõ ràng, không được hưởng bất kỳ chế độ bảo hộ nào. Khi xảy ra tai nạn, họ hoàn toàn bị bỏ rơi, không có bảo hiểm để bù đắp thiệt hại. Nhiều trường hợp bị bóc lột sức lao động, trả lương thấp hơn thỏa thuận, thậm chí bị giữ giấy tờ tùy thân.

Ngoài ra, nguy cơ pháp lý luôn rình rập. Người lao động có thể bị bắt giữ, phạt tù hoặc trục xuất bất kỳ lúc nào. Những cú sốc như vậy khiến cuộc sống của họ rơi vào bế tắc, nhiều người phải gánh trên vai khoản nợ vay mượn để ra nước ngoài.

Tạo ra gánh nặng

Mỗi cá nhân lao động trái phép là một nỗi lo thường trực với gia đình. Cha mẹ, vợ chồng, con cái sống trong cảnh bất an khi không biết người thân có an toàn hay không. Nhiều trường hợp mất liên lạc trong thời gian dài, để lại khoảng trống lớn trong tình cảm và tinh thần.

Ở góc độ cộng đồng, việc làm trái phép tạo ra những vùng xám dễ phát sinh tệ nạn. Những đường dây lao động bất hợp pháp thường gắn liền với môi giới chui, nợ nần, thậm chí liên quan đến buôn người. Điều này làm hình ảnh người lao động Việt Nam ở nước ngoài bị ảnh hưởng, làm giảm uy tín của cả quốc gia.

Tác động tiêu cực đến kinh tế

Về kinh tế, việc làm trái phép khiến ngân sách nhà nước thất thu. Các hoạt động phi pháp không chịu thuế, không đóng bảo hiểm, làm mất đi nguồn lực tài chính quan trọng.

Xem thêm Việc Làm Campuchia - Cơ Hội, Thách Thức Và Định Hướng

Ở tầm vĩ mô, vấn nạn này tạo điều kiện cho các đường dây tội phạm xuyên quốc gia hoạt động mạnh mẽ hơn. Không ít trường hợp lợi dụng việc lao động chui để buôn bán ma túy, rửa tiền, vận chuyển hàng cấm. Điều này không chỉ làm tổn hại đến kinh tế, mà còn đe dọa đến an ninh xã hội và sự ổn định quốc gia.

Giải pháp giảm thiểu tình trạng việc làm bất hợp pháp

Để giải quyết triệt để vấn nạn này, cần có sự phối hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. Các giải pháp cần đồng bộ, vừa nâng cao nhận thức, vừa tạo cơ hội hợp pháp và siết chặt quản lý.

Nâng cao nhận thức, giáo dục cộng đồng

Một trong những cách hiệu quả nhất là tăng cường tuyên truyền. Người dân cần hiểu rõ rủi ro khi tham gia việc làm trái phép, không chỉ qua khẩu hiệu, mà bằng những minh chứng thực tế. Việc đưa những câu chuyện từ những người từng bị lừa gạt, bị bắt giữ sẽ giúp cảnh tỉnh mạnh mẽ hơn.

Ngoài ra, giáo dục nghề nghiệp phải đóng vai trò trung tâm. Đào tạo kỹ năng, cung cấp kiến thức pháp luật cho thanh niên trước khi ra nước ngoài sẽ giúp họ có cái nhìn đúng đắn, tránh rơi vào bẫy của các môi giới bất hợp pháp.

Tạo thêm việc làm hợp pháp và ổn định

Nguyên nhân sâu xa của việc làm trái phép là thiếu cơ hội việc làm chính thống. Do đó, các chính sách phát triển kinh tế cần tập trung vào tạo thêm việc làm ổn định trong nước. Chính phủ có thể khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, dịch vụ số, du lịch, những lĩnh vực có tiềm năng thu hút lao động lớn.

Hoàn thiện pháp luật và cơ độ quản lý

Bên cạnh nâng cao nhận thức và mở rộng cơ hội, việc siết chặt pháp luật cũng không thể thiếu. Nhà nước cần xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức môi giới việc làm trái phép, đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý để bảo vệ người lao động xuất khẩu hợp pháp.

Giải pháp ngăn chặn những việc làm trái phép

Lời kết

Việc làm trái phép là một vấn đề nhức nhối với nhiều hệ lụy không nhỏ cho cá nhân, gia đình và cả xã hội. Liên minh OKWIN tin rằng, bằng sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, chúng ta hoàn toàn có thể hạn chế được thực trạng này. Mọi giải pháp đều cần sự đồng lòng để hướng tới một môi trường sống và làm việc an toàn, bền vững.